مراتب بیعت :
بیعت سه گونه تحقق میپذیرد : بیعت قلبی ، زبانی و ظاهری .
بیعت قلبی ، شرط اصلی
مرحوم صاحب مکیال بیعت قلبی را چنین معنا می کنند:
« تصمیم قلبی محکم و ثابت بر اطاعت امام و یاری او با نثار جان ومال .»(1)
وقتی به ولایت امام معترف و معتقد باشیم ، طبیعتاً پذیرفتهایم که او از ما به ما سزاوارتر باشد . او را صاحب و مالک اصلی دارایی خود دانستهایم و آنچه در دست داریم را فضل او و امانت او میدانیم . اینگونه علاوه بر اینکه گوش به فرمان او و دست به خدمت او و پیگیر دستور اوییم ، آنچه داریم در راه او صرف میکنیم . اگر امام یار بخواهد ،ما جان نثاریم و اگر از مالمان طلب کند ، به پایش میریزیم . اگر این آمادگی و عزم قلبی در ما ایجاد شده باشد ، یقیناً با قلب خویش این بیعت را انجام دادهایم . اینگونه بیعتی ، شرط اساسی و پایهای عهد و میثاق است و اگر اینگونه عهد سپاری و پیمانبندی در روح و قلب ما شکل بگیرد ، رکن اصلی بیعت را به دست آوردهایم.
بیعت زبانی و ظاهری
پس از این آمادگی روحی است که زبان ما به اقرار این عهد می آید و این پیمان بستن را آشکارا نشان میدهد و ابراز می کند. همانگونه که در اعمال روز غدیر این دعا نقل شده است:
اللهم سمعنا و اطعنا و اجبنا داعیک بمنک ...
فإنا یا ربنا آمنا بمنک و لطفک اجبنا داعیک
واتبعنا الرسول و صدقناه و صدقنا مولی المومنین ...(2)
خدایا ! شنیدیم و اطاعت نمودیم و دعوت کنندهات را به فضلت اجابت کردیم ...
پس از ای پروردگار ما ! ما ایمان آوردیم و به لطف و فضل خودت دعوت کنندهات را اجابت کردیم و از رسول تبعیت نمودیم و او را و مولای مومنان را تصدیق کردیم .